Al van bij het prille begin vroeg architect Kris Buyse aan Barbara Pecheur van Origin om samen een team te vormen. "Een deel van de gebouwen is sinds de jaren negentig beschermd als monument, en het geheel vormt zowel aan de straatzijde als langs de Leie een belangrijk stadsgezicht. Daarom zocht Kris Buyse contact met ons, want bij Origin zijn we gespecialiseerd in de restauratie van gebouwen en historisch waardevolle elementen", stelt Pecheur.  

Zo werkt Origin - dat op vijftien jaar tijd is uitgegroeid tot een bureau met 31 werknemers - onder meer aan de restauratie van de Muntschouwburg en het Museum voor Midden-Afrika in Tervuren. "Voor de Munt nemen we de restauratie van de zaal, de technische ruimtes en de ateliers voor onze rekening. In Tervuren restaureren we de oorspronkelijke gebouwen, en werken we voor de nieuwbouw in nauw overleg met architect Stéphane Beel. Ook meer en meer particulieren doen een beroep op ons. Ze begrijpen dat het belangrijk is om een toekomst te geven aan de rijkdom van ons verleden. Daarbij gaat het niet altijd puur om restauratie. Soms is het vooral een kwestie om de meest pertinente oplossing en functie te vinden, zonder daarmee afbreuk te doen aan het verleden," stelt Pecheur.

Twee stadspaleizen

De historische neoclassicistische panden aan de Nederkouter zijn gekend als Hotel Legrand, maar het gaat wel degelijk om twee aparte hotel de maîtres van de rijke burgerij. "Het hoekpand dateert van het eind van de achttiende eeuw, dat ernaast van de eerste helft van de negentiende eeuw. Beide werden bovenop de funderingen van oude panden gebouwd. Zo zijn er in de kelders middeleeuwse keldergewelven zichtbaar. Beide panden kennen ook eenzelfde opbouw: een indrukwekkende koetspoort en aangrenzende inkomhal met op het gelijkvloers grote salons", vertelt Erik Hendrickx, de architect die het project intussen dagelijks bij Origin opvolgt.

"Halfweg de negentiende eeuw kwamen beide stadspaleizen in handen van dezelfde familie Legrand. De twee broers verfraaiden het interieur volgens de nieuwe stijltendenzen, maar met behoud van de interne structuur. Wanneer de panden eind negentiende eeuw uitgroeien tot rijk gedecoreerde gehelen, beleeft de site haar bloeiperiode. Door een herbestemming tot kantoren in de twintigste eeuw zijn de oorspronkelijke panden sterk verbouwd, en gingen veel historische elementen verloren."

Vandaag zijn vooral op het gelijkvloers elementen met een hoge erfgoedwaarde bewaard gebleven, en die herstelt het team van Origin in al hun glorie. "De koetsdoorgang van het hoekhuis wordt de hoofdingang voor het hele project. Wie langs deze ingang binnenkomt, treedt als het ware in de voetsporen van haar oorspronkelijke bewoners. De koetsdoorgang vormt een eenheidsarchitectuur met de indrukwekkende inkomhal die van de koetspoort gescheiden is door een groot beglaasd schrijnwerk", stelt Hendrickx. "In deze hal van het hoekpand valt het licht langs opzij binnen, wat een bijzonder dramatisch effect genereert. De ruimtewerking van het naastgelegen hotel was door de verbouwingen van de twintigste eeuw verloren gegaan, waardoor de inkom er zeer somber oogt. Maar dankzij de reconstructie van een daklicht op het gelijkvloers en een raam op de verdieping zal de inkomhal opnieuw in het daglicht baden."

"Ook de trap is bijzonder, want bijna nergens vind je zo’n exemplaar dat langs twee kanten symmetrisch naar boven draait. Bovenaan is de trap omgeven door spiegelramen die het licht langs alle zijden reflecteren. Beneden is er een rijkelijke vloer met patronen in marmer", vult Pecheur aan.

Paviljoentjes aan de Leie

Tussen de stadspaleizen aan de Nederkouter en de Leie stonden oorspronkelijk enkele bijgebouwen, waaronder een in de twintigste eeuw afgebroken orangerie en koetshuis. Gelukkig zijn de twee theepaviljoentjes die achterin de tuin staan, en de kademuur langs de Leie wel bewaard gebleven. "Bijna al dit soort gloriëttes zijn helaas verdwenen. Dankzij de restauratie krijgen deze twee alvast hun oorspronkelijke glorie terug", vertelt Pecheur.

Daarnaast neemt Origin de kademuur onder handen. "Uit de historische studie is gebleken dat het zicht vanaf de Leie op de kademuur een wisselwerking was van gebouwen en open ruimte. Oorspronkelijk was het paviljoen van het hoekhuis geïntegreerd in een stockageruimte. Dankzij een poort in de kademuur kon je vanuit een bootje rechtstreeks lossen en laden in het paviljoen", stelt Hendrickx.

Aan de andere kant van de tuin stond ooit een pianofabriek. Hiervan zijn in de kademuur duidelijke sporen zichtbaar die overeenstemmen met de teruggevonden historische foto’s. Hoewel het bouwvolume van de fabriek al lang verdwenen is, heeft historisch beeldmateriaal er wel voor gezorgd dat het team van 360architecten toestemming kreeg om de nieuwbouw vlak aan het water op te trekken. Op die manier wil de stad het oorspronkelijke beeld vanaf de Leie, met een afwisseling van bebouwing, groene ruimte en openheid, terug oproepen", vertelt Hendrickx.

Oud bepaalt nieuw

Een bouwhistorisch onderzoek vormt bij Origin steeds de basis voor een restauratiedossier. Deze studie wordt wetenschappelijk onderbouwd door verschillende vooronderzoeken. In dit dossier vormde het kleuronderzoek een belangrijk onderdeel. Zo kreeg het ontwerpteam een goed idee over de oorspronkelijke afwerking en het kleurgebruik. "Zo zullen we de plafondschilderingen in de salons, en de afwerking met hout- of marmerimitatie restaureren. Hierbij gaat het vooral om onderhoud of reiniging: het retoucheren en fixeren van de rijk gedecoreerde wanden en plafonds. Ongelukkige aanpassingen van voorgaande werken, zoals het vervangen van de landschappen door stadsgezichten in de salons van het hoekgebouw, blijven voorlopig behouden. Zo heeft een toekomstige eigenaar de vrijheid om in overleg met Onroerend Erfgoed een hedendaagse kunstenaar te vragen om er nieuwe werken te maken", vertelt Hendrickx.

Ook voor de keuze van de kleuren en materialen doet Origin voorstellen op basis van het vooronderzoek. "Als je de oude architectuur wetenschappelijk hebt geanalyseerd, dan kan je de oorspronkelijke volumetrie, kleuren en materialen herstellen naar een correct beeld uit het verleden. Bovendien heeft het team van 360architecten zich door de bestaande gebouwen en hun oorspronkelijke afwerking laten inspireren voor het concept van de nieuwbouw. Hierdoor is het geheel van de historische gebouwen en de hedendaagse nieuwbouw visueel en gevoelsmatig op elkaar afgestemd. Je voelt dat de geschiedenis hier weer tot leven zal komen. We zijn ervan overtuigd dat de rijkdom van het verleden hier via deze hedendaagse invulling een toekomst krijgt", besluit Pecheur.

www.origin.eu